De Col du Granon: Hinaults troonafstand
Cor Vos, www.serre-chevalier.com/David Gouel, Jeremie Boure

De Col du Granon: Hinaults troonafstand

De organisatie van de Tour gaf de nationale feestdag quatorze juillet in 2022 extra glans met de eerste bergetappe van een historisch tweeluik. Die voerde door het centrale hooggebergte van de Franse Alpen met aankomst op de lastige Col du Ganon (2.413 m).

Die eerste bergetappe noemen we historisch, omdat het in 1986 de laatste dag was dat vijfvoudig Tourwinnaar Bernard Hinault een gele trui droeg. Greg LeMond doorbrak de hegemonie van de Breton definitief. Hinault, tot het einde de Amerikaan fysiek en psychologisch uitdagend, won daags erna in de bolletjestrui als eerste Fransman ooit op Alpe d’Huez. Hand in hand met LeMond, die weinig keuze had. Het weigeren van de uitgestoken hand was geen optie, hoewel zijn gevoelens hem anders adviseerden.

De Col du Granon staat op de vijfde plaats in de lijst met hoogst geasfalteerde cols in Frankrijk. Desondanks was de beklimming lang onbekend, totdat de tot nu toe enige beklimming tijdens de Tour 1986 daar resoluut een einde aan maakte. Veel Tourvolgers staat de tweekamp tussen Hinault en Lemond, strijdend voor de Tourzege én rijdend voor dezelfde ploeg La Vie Claire in het karakteristieke Mondriaanshirt, nog helder voor ogen. In de etappe van Gap met finish op de Granon demarreerde de Spanjaard Eduardo Chozas al vroeg. Na een imponerende solo van 170 km over de Col de Vars en Izoard kwam hij als eerste over de meet. De Zwitser Urs Zimmermann en LeMond volgden op liefst 6’26, Hinault als dertiende op 9’47. Daarmee leek het pleit voor hem beslecht: op bijna 3 minuten van troonopvolger LeMond, Maar le Blaireau bleef zich verzetten, zowel verbaal strijdend in de media als op de fiets.

Voor de wielerliefhebbers werd het een opmerkelijke Tour. Naast de hectische tweestrijd in het kamp La Vie Claire was de Tourstart al bijzonder: Tourwinnaar Pedro Delgado verscheen, als laatste op de startlijst, minuten te laat voor zijn proloog: weg klassement. Johan van der Velde bemachtigde na een etappezege de gele trui en hield die twee dagen om de schouders. In de etappe naar Pau werd die door Bernard Hinault opgeëist en bleef het geel vijf dagen om diens schouders. Tot het tweeluik in de Alpen, waar LeMond succesvol aan de Franse stoelpoten zaagde. Hinault streed voor het onmogelijke, maar eindigde desondanks eervol: tweede in het eindklassement, bolletjestrui en drie ritzeges.

Exacte kopie
Tourorganisator ASO kent haar klassiekers: op 15 juli 2022 is de etappe Briançon-Alpe d’Huez (166 km) een exacte kopie van die uit 1986 met ritwinnaar Hinault. De dag ervoor, op de Franse nationale feestdag, vertrekken de renners vanuit Albertville naar slotklim Granon (149 km, bijna 4.000 hoogtemeters). Na 50 kilometer slingert het peloton de spectaculaire lussen van de Montvernier op. Daarna volgen de klassiekers Col du Télégraph (1.566 m, km 84) en Galibier (2.642 m, km 107). Toevallig: 25 jaar lang was de Col du Granon de hoogste finishlocatie van de Tour, totdat de Galibier in 2011 de opvolger werd. Na de Galibier dalen de renners via de Col du Lautaret naar Chantemerle (1.378 m): pied du col.

Col du Granon
De Col du Granon (2413 ) is een lastige beklimming in het departement Hautes-Alpes, vlakbij de stad Briançon en wintersportcentrum Serre Chevalier. In ruim 11 km overbrugt het bergstraatje vanaf Chantemerle 1062 meter (9,2% gemiddeld, 14% maximaal) en via Saint Chaffrey bijna 1.000 meter (8,7% gemiddeld). Infobordjes met statistieken geven bergop aan wat je te wachten staat. De hooggelegen col klim wordt niet sneeuwvrij gehouden.

Ouderwets puur
Drie keer beklom ik de Granon in de periode 1988 tot 1994, aangestoken door het spektakelstuk van de Tour 1986. Het is een prachtige maar uitdagende klim: ruim 11 km en 9,2% gemiddeld. Vanuit Chantemerle of Saint Chaffrey fiets je snel boven de bebouwing van Le Villard Laté (1.416 m) uit en volgen meteen zes van in totaal negen haarspeldbochten. De snel smaller wordende D234 stijgt in open berglandschap, ouderwets puur want vrijwel onbeschermd door vangrails, naar een lange doorlopende strook met even 14%. Steeds fraaier is het uitzicht op de aan de overzijde van het dal gelegen berglandschap met skigebied Serre Chevalier. Daarachter liggen de slinkende gletsjers van het machtige Massif des Ecrins, de Mont Pelvoux (3.946 m) en hoogste piek Barre des Ecrins (4.102 m).

Na Les Tronchets (1.843 m) en de haarspeldbocht bij parking Saint-Joseph (2174 m) draait de klim oostwaarts en stijgt aanhoudend tegen de 10% door naar de Col du Granon (2413 m). Klassiek is de oriëntatietafel, de eenvoudige keet van destijds is inmiddels omgetoverd tot een buvette met terras. Oostwaarts is er indrukwekkend panorama op het Frans-Italiaanse grensgebergte met de Mont Chaberton, een beruchte en geduchte beklimming, slechts voor ervaren mountainbikers. Vanaf de col heb je ook zicht op verschillende gravelwegen die naar onverharde hooggelegen cols en fortificaties leiden.

In 1988 beklom ik op Granon, goed uitgerust en geacclimatiseerd, op een zwoele zomeravond: tot het gaatje, krap 52 minuten. Het blijft verrassend om toprenners, vaak in de hitte van een zomermiddag en de hectiek van de koers met opdringend publiek, tijdens een loodzware wedstrijd als de Tour de France zo’n zware slotklim in een half uur te zien bedwingen. Slaat Pogacar hier voor een derde Tourzege alvast zijn vleugels uit?

Onverharde uitdagingen
Met de mountainbike of gravelfiets kun je je hart ophalen rond de Col du Granon. Vanaf de hoofdroute D234 kun je verschillende steenslagwegen en –paden kiezen. Bijvoorbeeld bij de parking Saint-Joseph (2.174 m), hogerop de klim of vanaf de Granon. Omringd door prachtig berglandschap fiets je in de stilte naar tal van hooggelegen cols: Barteaux (2.371 m), Buffère (2.431 m), Cristol (2.483 m), Cibières (2.525 m) of Col de l’Oule (2.546 m). Avontuurlijk is de beklimming vanaf de oostkant vanuit Val-des-Prés (1400 m) in de stille Vallée de la Clarée, 8 km vanaf Briançon. De route leidt naar vervallen verdedigingswerken ter bescherming van het dal tegen vroegere Italiaanse aanvallen. Langs het riviertje Granon klim je over een oude route militaire met maxima tot 15% tot bergdorpje Granon. Buiten de bebouwing loopt de onverharde beklimming verder bergop (maximaal 17%) en sluit aan op de onverharde route van de Col du Granon naar de ruïnes van Forte de l’Olive (2239 m) en Fort Lenion (2508 m). Op de terugweg naar en vanaf de Col du Granon kun je nog naar de hierboven genoemde steenslagcols. Goed voor een zomerdag onverhard fietsen op hoogte!

Col du Granon, Saint Chaffrey, France

• Distance: 11.4 km, Elevation: 999 m, Avg. Grade: 8.7 %

Het laatste geel van Hinault
Het is ijzig stil in de eetzaal van een hotel in Briançon. Enkele uren nadat Greg LeMond op de Col du Granon een machtsgreep heeft gedaan en daarmee zijn ploegmaat Bernard Hinault de gele trui heeft ontnomen, wordt duidelijk dat de spanning binnen de La Vie Claire-ploeg om te snijden is.

Bij toeval slaapt voormalig Telegraaf-verslaggever Ron Couwenhoven die avond in hetzelfde hotel als de ploeg die de Ronde van Frankrijk naar zijn hand heeft gezet. “Aan de ene kant van het restaurant zat Greg LeMond met Steve Bauer te eten, terwijl de rest van de ploeg in een andere hoek plaats had genomen”, herinnert Couwenhoven zich. “Ze gunden elkaar geen blik in de ogen. Aan de finish speelden ze nog een toneelstuk, maar hier werd duidelijk dat Hinault maar één ding wilde: zelf voor de zesde keer de Tour winnen.”

Bernard Hinault wilde maar één ding: winnen

Een jaar eerder was de verhouding in de ploeg van de schatrijke eigenaar Bernard Tapie nog duidelijk. Ook in de Tour in 1985 was LeMond eigenlijk al de betere van het tweetal, maar puur uit respect voor de Fransman cijferde hij zich weg. Hinault kon daardoor zijn naam plaatsen naast Jacques Anquetil en Eddy Merckx die er ook in slaagden om vijfmaal de Ronde van Frankrijk te winnen. “Volgend jaar offer ik me volledig op voor LeMond”, vertelde Hinault toen nog hardop op de Champs Elysées. Een belofte die Hinault twaalf maanden later geenszins inlost.

In de Pyreneeën valt hij daar waar mogelijk aan en pakt de gele trui. Hierdoor komt LeMond opnieuw in het defensief te zitten. Tot de Alpenrit met de drie cols boven de 2.200 meter (Vars, Izoard en Granon). Op de tweede col moet het ‘maillot-jaune’ lossen en bedraagt zijn achterstand op de top reeds 1’13. Juist in de afdaling van de Izoard doet LeMond er nog een schepje bovenop door aan het front van de koers nog eens de aanval te kiezen. Uiteindelijk vindt hij in de Zwitserse kampioen Urs Zimmermann de ideale bondgenoot die in de beklimming van de Granon veruit het meeste werk voor zijn rekening neemt en de voorsprong op Hinault vergroot naar 3’21. Daarmee neemt LeMond niet alleen het geel over zijn ploegmaat, maar met een voorsprong van 2’47 lijkt de ronde ook beslist.

In het hotel in Briançon belegt Hinault echter een team-meeting. Hij beklaagt zich dat Zimmermann nu beide La Vie Claire renners uit elkaar heeft gehaald, waardoor de Zwitser de volgende dag in de rit naar l’Alpe d’Huez moet worden aangevallen. LeMond wuift dit plan weg, omdat hij de voorsprong met de afsluitende tijdrit nog in het vooruitzicht groot genoeg acht. Tapie heeft na het eten vervolgens tot vier uur ’s nachts met beide renners moeten praten om de rust te doen terugkeren.

Couwenhoven: “Al heeft Tapie die avond LeMond ook gewaarschuwd om Hinault niet meer aan te vallen. Als hij dat nog eens zou doen, dan zou Tapie hem hoogstpersoonlijk van de weg rijden. LeMond heeft dit later in vertrouwen verklaard.”

De volgende dag houdt Hinault zich aan geen enkele afspraak. In de afdaling van de Galibier gaat ‘Le Blaireau’ opnieuw in de aanval om uiteindelijk op de Croix de Fer alleen met LeMond over te blijven. Couwenhoven: “In de afdaling van de Glandon reed ik in het spoor van het tweetal. In die tijd kon je als journalist nog achter de kop van de wedstrijd rijden. De weg was daar net verbreed en opnieuw geasfalteerd. En opnieuw zag je dat Hinault er alles aan deed om de Amerikaan te lossen. Op een bepaald moment riep Tour-directeur dolenthousiast Felix Lévitan: ‘Cent kilomètres. Ils vont plus vite que cent kilomètres par heure.’ Honderd kilometer per uur. Dat geeft aan dat Hinault alles riskeerde.”

Op de klim naar l’Alpe d’Huez is LeMond duidelijk de sterkste. Hinault deelt echter de lakens uit: “Als je van mij wegrijdt, riskeer je aangevallen te worden door mijn supporters.” De Amerikaan, die andere valkuilen van de Breton verwachtte, schrikt en is meteen bereid om aan dit toneelstuk mee te doen en Hinault de ritzege te schenken.

De glimlach bij Greg Lemond was niet gemeend

LeMond verklaart vele jaren later in een interview dat er wel degelijk sprake was van een koude oorlog binnen het team: “Er is veel achter mijn rug gebeurd. Was ik in die periode maar een beetje egoïstischer geweest. Toen ik Hinault de zege schonk, dacht ik dat de oorlog over was. Maar die illusie duurde slechts een dik uur. Na de persconferentie ging het theater verder en vertelde Hinault tegen Franse verslaggevers dat hij nog steeds voor de Tour-zege zou vechten.”

De laatste dagen in die roemruchte Tour de France van 1986 is LeMond zelfs enorm paranoïde. “Ik was bang dat het Franse volk me op het gezicht zou slaan. Het publiek wilde de zesde Tour-zege van Hinault en was ziedend op mij. Emotioneel had ik het toen heel zwaar te verduren. Lévitan waarschuwde me voorafgaand aan de tijdrit dat ik moest uitkijken. Voor het publiek dat razend op me was en dat me wel eens opzettelijk kon laten vallen. Maar ook voor alles wat ik dronk. Het was zelfs zo erg dat ik na de rit de dopingtesten zelf fotografeerde, zodat ik zeker wist dat er niets met de verzegeling mis kon gaan. Toen ik tijdens de tijdrit viel, kreeg ik een andere fiets van mijn mecanicien. Een fiets zonder remmen. Mijn vrouw was er toen zelfs van overtuigd dat mijn fiets gesaboteerd was. Gelukkig won ik die Tour toch.”

Om te reageren moet je ingelogd zijn.