Koen Middendorp

• dinsdag 27 december 2022 om 19:55

Special Speciaal voor het afscheid van enkele wereldtoppers haalt WielerFlits de reeks Fiets aan de Wilgen onder het stof vandaan. Een reeks waarin we terugblikken op de carrières van coureurs die tijdens of na afloop van dit seizoen hun koersfiets aan de spreekwoordelijke wilgen hebben gehangen. In deze aflevering staat Vincenzo Nibali centraal.

In Arosa, een Zwitsers vakantieoord in het dal van Schanfigg, was men zeventien jaar geleden getuige van de ontbolstering van een superkampioen in spe. Op 16 juni 2005 zegeviert Chris Horner in de zesde etappe van de Ronde van Zwitserland, nadat hij op de slotklim naar Arosa van een zekere Vincenzo Nibali is weggereden. De 20-jarige Italiaan van Fassa Bortolo introduceert zich die bewuste junidag aan het grote wielerpubliek, maar in de finale gaat het licht dan toch uit.

Een tweede plek in de daguitslag, daar moet de piepjonge Nibali het die dag mee doen, maar na afloop kijkt hij toch vooral met trots terug op zijn prestatie. “Dat ik hier niet win, heeft waarschijnlijk te maken met een gebrek aan ervaring. Ik vloog er vandaag in, aangezien ik goede benen had, maar verloor zo wel de broodnodige energie voor de finale. Toch ben ik heel erg tevreden met deze tweede plek. Het is pas mijn eerste jaar als prof en ik leef echt van dag tot dag. Nu al te hoge doelen stellen, zou voor te veel druk zorgen.”

We zijn nu zeventien jaar en vele overwinningen verder…

Nibali (uiterst links) met zijn ploeggenoten van Liquigas – foto: Cor Vos

Vincenzo Nibali zag op 14 november 1984 het levenslicht in Messina, een stad in het noordoosten op het Italiaanse eiland Sicilië. De jonge Vincenzo wordt al snel verliefd op de fiets en blijkt ook nog eens over bijzonder veel talent te beschikken. Al op jonge leeftijd staat hij voor een belangrijke keuze in zijn leven. Om het te maken als wielrenner, moet hij eigenlijk weg uit Messina, waar de trainingsfaciliteiten niet al te best zijn. Nibali ruilt op 16-jarige leeftijd dan ook zijn geboortegrond in voor een nieuw leven in Toscane, om er te kunnen trainen in de Toscaanse heuvels. Alles moet wijken voor die ene droom: profwielrenner worden.

Van talent naar kampioen
En dan gaat het plots snel. De Siciliaan maakt indruk in zijn juniorentijd en timmert ook bij de beloften aan de weg. Italiaanse titels, de Giro della Lunigiana, bronzen medailles op het WK tijdrijden… Met deze adelbrieven maakt hij in de winter van 2004 de overstap naar de profs. Het roemruchte Fassa Bortolo van Giancarlo Ferretti weet hem in te lijven, en zo koerst Nibali plots aan de zijde van wielergrootheden als Alessandro Petacchi, Fabio Baldato, Dario Frigo en en eveneens beginnende Fabian Cancellara. Nibali staat dan nog te boek als een talentvolle hardrijder, maar blijkt veel meer in zijn mars te hebben.

Zijn dienstverband bij Fassa Bortolo blijft beperkt tot één seizoen, aangezien de ploeg wegens sponsorproblemen ophoudt te bestaan. Nibali hoeft echter niet te vrezen voor een vroegtijdig einde van zijn carrière, want Liquigas is er als de kippen bij om hem een meerjarig contract voor te schotelen. Dit blijkt het begin van een succesvol huwelijk. Nibali krijgt bij de gifgroene formatie alle tijd om volledig tot bloei te komen, en dit blijkt te werken. Nibali weet steeds vaker zijn neus aan het venster te steken. In zijn eerste jaar voor Liquigas boekt hij zijn eerste twee profoverwinningen: zo is hij de beste in de ProTour-klassieker GP Plouay.

Nibali moet in de laatste bergrit van de Vuelta, naar Bola del Mundo, nog alles op alles zetten – foto: Cor Vos

Een jaar later rijdt hij met de Giro d’Italia zijn eerste grote ronde. Al snel blijkt dat Nibali aanleg heeft voor het rondewerk en er misschien wel een potentiële rondewinnaar in hem schuilt. Dat komt er in 2009 voor het eerst écht uit, met een zevende plaats in het eindklassement van de Tour de France. Een jaar later is het moment daar en wint Nibali zijn eerste grote ronde. Na een derde plaats in de Giro d’Italia van 2010, kroont hij zich in het najaar tot eindwinnaar van de Vuelta a España. Zijn duels met Joaquim Rodríguez en Ezequiel Mosquera in het Spaanse gebergte staan nog altijd op ons netvlies gebrand.

On top of the world 
“Ik weet niet hoe mijn leven er nu gaat uitzien, maar dit is zeker een belangrijke overwinning. Ik droomde als kleine jongen al van eindwinst in een grote ronde”, reageert Nibali zijn Vuelta-winst. Voor veel renners is het winnen van een drieweekse rittenkoers het summum, misschien wel het eindpunt van een reis. Voor Nibali is het vooral een bevestiging dat er nog meer mogelijk is, en vooral dat niets als onmogelijk kan worden bestempeld. In de daaropvolgende jaren bevestigt Nibali met podiumplekken in de Giro d’Italia (2e in 2011) en Tour de France (3e in 2012), al is het wel wachten op nieuw succes.

In 2013 volgt een nieuwe fase in de carrière van Vincenzo Nibali. Na zeven trouwe dienstjaren bij Liquigas trekt de Italiaan naar het Kazachse Astana Pro Team, waar zijn overige wielerdromen uitkomen. In zijn eerste jaar voor zijn nieuwe werkgever wint hij namelijk met overmacht de Giro d’Italia, en wordt hij in een klap een nog grotere wielerheld in zijn thuisland. Een jaar later ligt de gehele wielerwereld aan zijn voeten, na zijn eindoverwinning in de Tour de France. Italië heeft er – voor het eerst sinds Marco Pantani in 1998 – weer een Tourwinnaar bij.

Nibali speecht als Tourwinnaar, 2014 – foto: Cor Vos

Met zijn Tourzege treedt de Italiaan toe tot een illuster rijtje met renners, die alle drie de grote rondes minstens één keer wisten te winnen. “Eigenlijk is het een perfecte opbouw. De Giro was de overtreffende trap van de Vuelta, en de Tour weer mooier dan de Giro. De Vuelta was prachtig omdat het de eerste keer was. Voor een Italiaan is de Giro heel belangrijk en ik ben er dan ook heel erg trots op dat ik die heb weten te winnen. Maar de Tour is het hoogst haalbare en dus is dat de mooiste”, redeneert hij na de finish in Parijs.

De Tour de France voor een tweede keer winnen, dat blijkt er niet in te zitten voor Nibali, maar de Italiaan blijft in de jaren na zijn Tourzege op een hoog niveau presteren én winnen. In 2015 wint hij met de Ronde van Lombardije zijn eerste monumentale klassieker, met dank aan een ziedende afdaling van de Civiglio, en in 2017 is hij eveneens de beste in ‘La Corsa Delle Foglie Morte’. En wat dan te denken van zijn verrassende zege in Milaan-San Remo? In de 2018-editie van La Primavera slaagt hij erin om alle sprinters een hak te zetten, door een aanval op de Poggio met succes af te ronden.

Vadertje tijd 
Ook op rondegebied is er nog het nodige succes. In 2016 wint hij zijn vierde en laatste grote ronde. Nibali lijkt in de Giro van dat jaar dood en begraven, maar weet zich vanuit een verloren positie toch nog terug te knokken en rijdt in de laatste bergrit Esteban Chaves alsnog uit de roze trui. In 2017 (3e) en 2019 (2e) doet hij opnieuw een gooi naar Giro-winst, maar moet hij zijn meerdere erkennen in Tom Dumoulin en Richard Carapaz. De Giro van 2019 blijkt ook een kantelpunt in de loopbaan van ‘Lo Squalo’, zoals hij liefkozend wordt genoemd, want hij krijgt steeds meer moeite om de torenhoge verwachtingen in te lossen.

Aan ambitie geen gebrek bij de meervoudig groterondewinnaar. Nibali wil wel in de laatste jaren van zijn carrière, maar zijn benen laten hem steeds vaker in de steek. Er is af en toe nog wel een flits, een opleving, maar de gewezen kampioen zakt ook vaak door het ijs. Een transfer naar Trek-Segafredo en een terugkeer naar Astana brengen niet het gewenste effect. In de Giro d’Italia van 2022 komt dan eindelijk het hoge woord eruit: Nibali zet aan het einde van het seizoen een punt achter zijn carrière. Vadertje tijd heeft op iedereen vat, ook op Vincenzo Nibali.

Valverde en Nibali: twee kampioenen die we niet meer terugzien in het profpeloton – foto: Cor Vos

Het is alsof zijn afscheidswoorden een bevrijdende werking hebben, want in zijn laatste Giro geeft Nibali af en toe de indruk weer helemaal terug te zijn. Hij sluit de ronde af als vierde, en kan dus met opgeheven hoofd afscheid nemen van de sport die hem zoveel heeft gebracht. Al blijft hij in 2023 nog wel zijdelings betrokken bij het wielrennen als technisch adviseur van Q36.5 Pro Cycling, de nieuwe ploeg van Doug Ryder.

Voor de Italianen is het stoppen van Vincenzo Nibali een flinke klap. Waarom? Cicloweb wist het onlangs nog treffend te verwoorden. “Zoals met alle grote kampioenen, zou het onjuist zijn om zijn carrière te beoordelen alleen op basis van resultaten. Er is namelijk iets meer, iets onnavolgbaars. Er is dat neusje voor de goede actie op het juiste moment. Nibali was, in een tijdperk dat door treintjes werd gedomineerd, de enige renner die wist te verrassen in een verder voorspelbaar landschap. Hij was een constante factor in een moeilijke periode voor het Italiaanse wielrennen. Hij was gewoon een kampioen.”

We hadden het niet beter kunnen verwoorden.

Over Vincenzo Nibali

Nibali als Giro-winnaar – foto: Cor Vos

Profploegen
2005: Fasso Bortolo
2006: Liquigas
2007: Liquigas
2008: Liquigas
2009: Liquigas
2010: Liquigas-Domo
2011: Liquigas-Cannondale
2012: Liquigas-Cannondale
2013: Astana Pro Team
2014: Astana Pro Team
2015: Astana Pro Team
2016: Astana Pro Team
2017: Bahrain Merida
2018: Bahrain Merida
2019: Bahrain Merida
2020: Trek-Segafredo
2021: Trek-Segafredo
2022: Astana Qazaqstan

Belangrijkste overwinningen
Tour de France (2014)
Giro d’Italia (2013 en 2016)
Vuelta a España (2010)
Ronde van Lombardije (2015 en 2017)
Milaan-San Remo (2018)
Tirreno-Adriatico (2012 en 2013)
Giro del Trentino (2008 en 2013)
Tour of Oman (2016)
GP Plouay (2006)
Italiaans kampioen op de weg (2014 en 2015)

Zes etappes Tour de France (2014, 2015 en 2019)
Zeven etappes Giro d’Italia (2010, 2011, 2013, 2016 en 2017)
Een etappe Vuelta a España (2017)

Aantal overwinningen: 52