Een van de hoogtepunten in het Vlaamse voorjaar is zonder twijfel Gent-Wevelgem. Een koers waarin er kansen liggen de snelste vrouwen ter wereld, maar ook aanvalslustige rensters kunnen triomferen op de Vanackerestraat in Wevelgem. Het is een koers die erg veel lijkt op al die andere voorjaarswedstrijden waarin over bitumineuze voegvullingsmassa wordt gesproken, maar toch een wedstrijd met een eigen karakter. Dat heeft alles te maken met de roerige historie van het gebied. Een beetje over die geschiedenis, maar toch vooral de geschiedenis van de koers, bespreekt WielerFlits in dit artikel.

Hoe cru het ook moge klinken, de Eerste Wereldoorlog heeft veel betekend voor de emancipatie van vrouwen. Terwijl veel mannen strijdend in één van de duizenden loopgraven naar huis verlangden, moest er in het thuisland natuurlijk ook een en ander gebeuren om de boel op de rails te houden. En dus mochten vrouwen ineens een hoop functies en taken uitoefenen. Op het land, in de straten en in de fabrieken: je zag er meer en meer vrouwen.

Daarnaast mochten vrouwen meer publieke functies bekleden. Postbodes, agentes, buschauffeuses en ga zo maar door: het werd ineens een vertrouwd beeld, terwijl dat toch lang ondenkbaar leek. Vrouwen aan het front zag je eigenlijk alleen in medisch kostuum. Vechten bleef, op een paar Russische vrouwen na, mannenwerk. Om maar te zeggen: vrouwen hadden een behoorlijk aandeel.

Tijdens de Grote Oorlog werd zelfs in Engeland al gestaakt in het kader van ‘gelijk loon voor gelijk werk’. Dik honderd jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog is dit nog altijd een puntje (ook in de wielerwereld), maar de situatie is onmiskenbaar beter dan honderd jaar geleden, toen het overgrote deel van de vrouwelijke wereldbevolking nog niet eens mocht stemmen. Het is, als je het zo beschouwt, hard gegaan.

De eerste Gent-Wevelgem voor vrouwen krijgt gelijk een grote naam als winnares – foto: Cor Vos

Rule Britannia
Florence Green overlijdt op 4 februari van het jaar 2012 op de respectabele leeftijd van 110 jaar en 350 dagen als laatste veteraan van de Eerste Wereldoorlog. Vijftig dagen na haar dood staat in het gebied waar tijdens de Groote Oorlog zo gruwelijk hard is gevochten de eerste Gent-Wevelgem voor vrouwen op het programma. Nog geen UCI-koers, maar toch. 113 kilometer, vertrek vanuit Middelkerke, met de Vidaigneberg, de Baneberg, de Kemmelberg en de Monteberg als obstakels in de heuvelzone. En een landgenote van Green zou als winnares uit de bus komen. Rule Britannia.

In De Moeren — waar anders? — breekt na een goede dertig kilometer koers de wedstrijd open. Het peloton wordt gedecimeerd, waarna de definitieve beslissing in de korte heuvelzone valt. Op de Baneberg is het Lizzie Deignan, toen nog Armitstead geheten, die ten aanval trekt. Voormalig Belgisch kampioene Liesbet De Vocht weet aan te sluiten in de afdaling, maar op de Kemmelberg moet ze de Britse weer laten gaan.

Lise Nostvold, Iris Slappendel, Jessie Daams en Kirsten Wild komen nog aansluiten bij De Vocht. De vijf krijgen Armitstead nog wel in het vizier op de ellendig lange rechte wegen richting Wevelgem, maar ook met vereende krachten kan de Britse niet meer worden bijgebeend. Een goede 45 kilometer rijdt ze solo in haar Britse kampioenstrui naar de zege. Iris Slappendel en Jessie Daams moeten zich tevreden stellen met de overige podiumplaatsen.

Van guppy tot grote vis
Een jaar later is Kirsten Wild de eerste Nederlandse die wedstrijd weet te winnen. In 2013 is zij de beste in een sprint. Destijds was de wedstrijd nog een nationale koers zonder UCI-status, georganiseerd in hetzelfde weekend als de, zeker toen, veel meer aansprekende Trofeo Alfredo Binda. In 2019 wint ze ‘m nogmaals, maar dan als een Women’s WorldTour-koers die intussen zeer veel aanzien geniet. Wild is vooralsnog de enige renster met twee zeges in Gent-Wevelgem.

Floortje Mackaij won misschien wel de zwaarste editie ooit – foto: Cor Vos

De evolutie van Gent-Wevelgem voor vrouwen gaat, zonder twijfel met dank aan het succes van de wedstrijd voor mannen, hard. Logischerwijs is het een koers die rensters dolgraag op hun naam willen schrijven. In 2014 en 2015 heeft de koers een 1.2-status, in 2016 treedt de race direct toe tot de hoogste divisie in de net opgetuigde Women’s WorldTour. De wedstrijd is daarmee in luttele jaren van een guppy getransformeerd tot een grote vis.

In de eerste jaren zijn het vaak solisten die de koers op hun naam weten te schrijven. Armitstead is al genoemd, maar ook Lauren Hall, Chantal Blaak en Floortje Mackaij — die de beste was in de helletocht van 2015, een koers op de grens van het toelaatbare, maar daarom juist zo legendarisch — hoefden niet meer om de zege te sprinten. In meer recente edities eindigt de wedstrijd enkel bij hoge uitzondering niet in een sprint. Sterker nog: enkel Marlen Reusser slaagde er sinds 2017 in het sprintersfestijn te ontlopen.

Snelle vrouwen als Marianne Vos (2021), Lotta Lepistö (2017), Marta Bastianelli (2018), Elisa Balsamo (2022) en Jolien D’hoore (2020) boeken ieder fraaie overwinningen op de Vanackerestraat. En die sprints leveren soms ook heel mooie momenten op. We denken bijvoorbeeld aan de editie van 2020, die vanwege de coronapandemie naar het najaar was verplaatst. Daarin wordt D’hoore de verdiende eerste Belgische winnares op de erelijst van de koers, terwijl Lotte Kopecky de tweede plaats in de wacht sleept. Een een-tweetje voor het Koninkrijk België dus. Een gedenkwaardig moment, nog gedenkwaardiger gemaakt door het juichen van Griet Langedock, grondlegger van de vrouwenkoers In Flanders Fields, net na de finish.

Drie blije Belgen: Kopecky links, D’hoore in het midden en rechts Langedock – foto: Cor Vos

Laatste tien winnaressen Gent-Wevelgem
2023: Marlen Reusser
2022: Elisa Balsamo
2021: Marianne Vos
2020: Jolien D’hoore
2019: Kirsten Wild
2018: Marta Bastianelli
2017: Lotta Henttala
2016: Chantal van den Broek-Blaak
2015: Floortje Mackaij
2014: Lauren Hall

In het seizoen 2024 wordt Gent-Wevelgem verreden op zondag 24 maart.