Het volgende duel tussen smaakmakers Wout van Aert en Mathieu van der Poel wordt er eentje op een uniek terrein: de duinen van Koksijde, waar de zandspecialisten doorgaans kunnen uithalen. Voor het eerst maakt de Duinencross deel uit van de X2O Badkamers Trofee, maar daarom geniet de veldrit niet minder prestige. WielerFlits blikt vooruit.

Historie

Koksijde is anno 2023 een absolute klassieker in het veldrijden, die al sinds 1969 wordt georganiseerd. Destijds was Marcel Houvenagel, voorzitter van de Koksijdse Véloclub, de drijvende kracht achter de Duinencross. De eerste vier edities werden gewonnen door de broers De Vlaeminck. Roger won in 1969 en 1972, Erik in 1970 en 1971. Deze Duinencross werd snel een begrip in de regio en de wedstrijd kreeg steeds meer aanzien.

Kustgemeente Koksijde drukte haar stempel definitief op de veldritsport met de organisatie van de wereldkampioenschappen in 1994 en 2012, die beide iets speciaals brachten. In 1994 was er het beruchte schouderklopje van Paul Herygers ter attentie van Richard Groenendaal. Maar 2012 was het absolute hoogtepunt voor Koksijde: met zeven Belgen op de eerste zeven posities in de koers werd het een groot volksfeest in de duinen. Niels Albert liet liefst 66.000 fans juichen.

Kort na het door Herygers gewonnen WK, trad Koksijde in 1996 toe tot de Wereldbeker veldrijden. Op uitzondering van een periode tussen 1999 en 2002 en de door stevig stormweer afgelaste editie in 2016, maakte de Duinencross daarna altijd deel uit van het meest prestigieuze regelmatigheidscriterium.

Paul Herygers boekte hier in 1994 zijn mooiste zege – foto: Cor Vos

Samenwerking met Golazo
De organisatie onderging de voorbije jaren enkele positiewissels. Nadat de Véloclub de cross uit de grond stampte en jarenlang organiseerde, nam vanaf 2020 de gemeente Koksijde het stokje over. Met name burgemeester Marc Vanden Bussche en schepen Dirk Dawyndt zetten hun schouders onder het project. “Veldrijden is als topwintersport heel belangrijk voor de gemeente. Het past perfect in het beleid van de city-marketing, samen met de Bredene Koksijde Classic, de interclub voor nieuwelingen, het mountainbiken,…”, aldus Jan Deramoudt van de Véloclub.

“Maar als kleine organisatie het financiele plaatje alleen dragen, is enorm lastig – zeker wanneer je aan de slag bent met gemeenschapsgeld. We wilden wel absoluut op de kalender blijven staan, en dan moet je op zoek naar oplossingen om het risico financieel zo klein mogelijk te houden. In zee gaan met een externe partner, dus. Dan kom je snel bij giganten als Flanders Classics en Golazo terecht.”

Na een mislukte samenwerking met Flanders Classics vorig jaar, sloot de gemeente Koksijde nu een deal met Golazo. “Zonder daarover uit te weiden, voel je dat er weer een enthousiaste ploeg op het veld staat. Zowel Flanders Classics als Golazo zijn natuurlijk commerciële firma’s, maar je voelt wel een andere dynamiek. Ik zou het meer een joint partnership tussen Golazo en de gemeente noemen, waarbij Koksijde dan meer instaat voor de logisitiek en Golazo voor de deelnemers. Koksijde heeft al heel wat expertise in het organiseren opgebouwd en Golazo respecteert dat.”

Nys was Van Aert te slim af in 2015 – foto: Cor Vos

Dat de traditiecross ten gevolge van die wissel nu tot de X2O Trofee behoort, vinden ze bij de organisatie niet erg. “Integendeel. We hebben een respectabele datum op de kalender gekregen die Koksijde-waardig is, in de kerstvakantie. Dat was enorm belangrijk. En wat bij de Wereldbeker ook moeilijker lag: voor ons was het een must om een nieuwelingencross op de kalender te krijgen. Jeugdwielrennen ondersteunen is een van onze steunpilaren en we voelen dat jeugdwielrenners zich op dit parcours willen meten. Golazo ondersteunt dat idee.”

Vooral Belgische successen
Op sportief vlak merken we op dat in Koksijde – op Radomir Simunek (1990) en Zdenek Stybar (2009) na – alleen maar Belgen of Nederlanders wonnen. Met dank aan het zandparcours, dat een specifieke vaardigheid vereist die blijkbaar vooral Belgen beheersen.

Bij de dames, die nog maar vijftien keer aantraden in de kustgemeente, is de diversiteit van nationaliteiten wel iets groter. Sven Nys mag zich met zeven zeges (waaronder zijn laatste, in een beklijvend duel tegen Wout van Aert in 2015) recordhouder noemen bij de mannen, Katherine Compton (vier stuks) bij de vrouwen.

Laatste tien winnaars
Mannen
2021: Eli Iserbyt
2020: afgelast door Covid-19
2019: Mathieu van der Poel
2018: Mathieu van der Poel
2018: Wout van Aert (BK)
2017: Mathieu van der Poel
2016: afgelast wegens stormweer
2015: Sven Nys
2014: Wout van Aert
2013: Niels Albert

Vrouwen
2021: Annemarie Worst
2020: afgelast door Covid-19
2019: Ceylin del Carmen Alvarado
2018: Denise Betsema
2018: Sanne Cant (BK)
2017: Maud Kaptheijns
2016: afgelast wegens stormweer
2015: Sanne Cant
2014: Sanne Cant
2013: Katherine Compton

Vorig jaar

Wereldbeker veldrijden 2021-2022
Uitslag mannen – Manche 7 in Koksijde
1. Eli Iserbyt in 57m00s
2. Laurens Sweeck op 4s
3. Toon Aerts op 7s
4. Quinten Hermans op 14s
5. Lars van der Haar op 17s

Wereldbeker veldrijden 2021-2022
Uitslag vrouwen – Manche 7 in Koksijde
1. Annemarie Worst in 46m31s
2. Denise Betsema op 17s
3. Lucinda Brand op 37s
4. Shirin van Anrooij op 49s
5. Ceylin del Carmen Alvarado op 1m10s

Parcours

Zand is hét codewoord in de Duinencross. Het was parcoursbouwer Roger Ticket die in de beginjaren als eerste de lijnen uitzette. Ticket werd in de jaren ’90 opgevolgd door Walter Maes. Die voerde in de aanloop naar het WK 2012 een eerste grote wijziging door: de aankomst verhuisde van de Robert Vandammestraat naar de terreinen van de luchtmachtbasis, om veiligheidsredenen. Vandaag ligt de start- en finishzone nog steeds op dezelfde plaats.

Een andere wijziging richting het WK 2012 was de toevoeging van een nieuwe duin. De Herygersduin werd al ingevoerd na het WK van 1994, de nieuwe duin werd een extra hindernis en zou achteraf ook de naam van de tweede wereldkampioen (Niels Albert) krijgen.

En sinds 2016, naar aanleiding van het Belgisch kampioenschap, werd opnieuw een extra duin als moeilijkheid toegevoegd, een paar honderd meter voorbij de passage aan de finish. Een steil stuk dat voorlopig geen naam kreeg. Verder kan ook de altijd drassige polder vlak voor én na de aankomst voor wat verschillen zorgen.

“Ondanks de veranderingen binnen de organisatie, houden we vast aan hetzelfde, klassieke parcours van Koksijde”, aldus Jan Deramoudt van de Véloclub. “Ik noem dit de Parijs-Roubaix van het veldrijden. Het zand is zo talrijk dat er in feite een heel andere discipline naar voren komt. De crossers zijn heel breed in hun mogelijkheden en dit is een cross waar de zandspecialisten hun beste beentje kunnen voorzetten. We zien dan ook al jaren dat veel renners hier rijden graag rijden, omwille van het specifieke parcours en het daarbij horende prestige.”

Programma en info

Programma donderdag 5 januari 2023
09.15 uur: Grote Prijs Koksijde – Nieuwelingen mannen, 1ste jaars
10.00 uur: Grote Prijs Koksijde – Nieuwelingen mannen, 2de jaars
11.00 uur: Grote Prijs Koksijde – Junioren mannen
12.15 uur: X2O Trofee – Beloften mannen
13.45 uur: X2O Trofee – Elite vrouwen en jeugdcategorieën
15.00 uur: X2O Trofee – Elite mannen

Locatie
Robert Vandammestraat, 8670 Koksijde

Publieksinformatie
Aan de kassa kost een ticket 15 euro. Tickets zijn ook online beschikbaar via voorverkoop op de website van de organisatie voor 12 euro. Deze voorverkoop eindigt op woensdag 4 januari om 23.59 uur. Kinderen tot en met 12 jaar mogen gratis binnen.

Praktische info
Website Duinencross
Website X20 Trofee

Deelnemerslijsten nog niet beschikbaar

Tussenstand X2O Trofee mannen na Herentals 
1. Eli Iserbyt
2. Lars van der Haar op 1m28s
3. Jens Adams op 5m36s
4. Michael Vanthourenhout op 6m17s
5. Pim Ronhaar op 8m42s
6. Tom Pidcock op 11m02s
7. Lander Loockx op 12m13s
8. Cameron Mason op 13m23s
9. Joris Nieuwenhuis op 13m56s
10. Quinten Hermans op 14m04s

Tussenstand X2O Trofee vrouwen na Herentals 
1. Lucinda Brand
2. Denise Betsema op 26s
3. Ceylin del Carmen Alvarado op 29s
4. Fem van Empel op 1m34s
5. Aniek van Alphen op 3m46s
6. Sanne Cant op 5m18s
7. Puck Pieterse op 6m49s
8. Marianne Vos op 6m54s
9. Marion Norbert Riberolle op 7m01s
10. Clara Honsinger op 7m44s

Favorieten mannen

Net als in Herentals géén wereldkampioen Tom Pidcock – in de Duinencross was de INEOS-Grenadiers-renner sowieso niet voorzien. Wél weer present: Grote Twee Wout van Aert en Mathieu van der Poel.

En gezien de meest recente duels heeft eerstgenoemde sowieso een streepje voor. Wout van Aert legde in het slotkwartier telkens iets meer frisheid en explosiviteit aan de dag, wat hem Van der Poel zowel in Heusden-Zolder, Diegem als Loenhout deed verslaan. Van Aert, die trouwens ook Belgisch kampioen werd in Koksijde, houdt sowieso ook van de zandpassages – zeker wanneer er gelopen moet worden.

Steeks Van Aert er opnieuw bovenuit? – foto: Cor Vos

Al kan je onmogelijk stellen dat Koksijde Mathieu van der Poel niet ligt. Integendeel: de drievoudige winnaar van de Duinencross kan op techniek het verschil proberen maken in het zand. Van der Poel komt altijd graag in Koksijde en is sowieso extra getergd na de nederlagen tegen zijn grote concurrent. Volgt in Koksijde de definitieve ommekeer, nadat hij dinsdag al won in Herentals?

Daarachter ligt alles open. Enerzijds heb je Eli Iserbyt, die de meest recente wereldbekermanche in Koksijde op zijn naam schreef. Na Baal heeft de West-Vlaming een mooie kloof op Lars van der Haar uitgebouwd in het klassement van de X2O Trofee. Maar misschien nog belangrijker: op de Balenberg vond Iserbyt zijn beste benen én zelfvertrouwen terug. Een kleine tien dagen voor het BK In Lokeren – waar hij een unieke kans op winst krijgt – lijkt hij weer op het goede pad.

En dan heb je nog zandspecialist Laurens Sweeck. Herinner u hoe hij het Wout van Aert knaplastig maakte op het BK van 2018, en in elke zandpassage enkele seconden terugnam. Zijn zandtechniek is intussen niet slechter geworden. Met de vorm van Sweeck zit het echter minder snor. Na een sterke novembermaand, ging zijn kaarsje tijdens de kerstperiode geleidelijk uit – met een elfde plaats in Zolder als dieptepunt. Hopelijk heeft de rust – Sweeck paste voor Loenhout en Baal – hem deugd gedaan.

Laurens Sweeck is altijd goed in het zand – foto: Cor Vos

Ook Michael Vanthourenhout heeft er wat rust opzitten. De Europese kampioen zag de drukke kerstperiode zijn tol eisen en liet Loenhout en in extremis ook Herentals links liggen. Wellicht zal hem dat in Koksijde extra fris aan de start brengen, om daar te concurreren met Lars van der Haar, Jens Adams, Niels Vandeputte en ook de Britse eindejaarsrevelatie Cameron Mason.

Update: Michael Vanthourenhout zal niet aan de start verschijnen van de cross in Koksijde. De Europese kampioen is er zaterdag wel weer bij in Gullegem.

Favorieten volgens WielerFlits
*** Wout van Aert
** Mathieu van der Poel, Eli Iserbyt
* Laurens Sweeck, Lars van der Haar, Jens Adams

Favorieten vrouwen

Het lijkt wel of Grote Twee Fem van Empel en Puck Pieterse elkaar maar blijven ontlopen. Pieterse koos deze kerstperiode voor Gavere, Diegem en Herentals, terwijl Van Empel – die na een val in de sneeuw van Val di Sole weliswaar een tijdje buiten strijd was – haar pijlen op Baal en… Koksijde richtte. Van Empel is bijgevolg de grote favoriete voor deze zandcross. De Europese kampioene bewees in Baal nog maar eens dat ze twee klassen sterker is dan de rest van het veld.

Van Empel crosst nu voor Jumbo-Visma – foto: Cor Vos

Ook leeftijdsgenote Shirin van Anrooij kiest haar crossen in deze drukke maand zorgvuldig uit. Niet zonder succes, want na een stage begin december lijkt de Nederlandse plots veel dichterbij de wereldtop te zijn gekomen. Van Anrooij was de beste in Mol, Gavere en Loenhout, maar trof Van Empel al sinds de weredbekermanche in Antwerpen niet meer. Benieuwd hoe veel stappen de kopvrouw van Baloise Trek Lions ten opzichte van de Europese kampioene heeft gezet.

Ook Lucinda Brand is op de goede weg terug, na haar ziekte en handblessure eerder deze winter. Voor haar staat alles momenteel in het teken van de kampioenschappen, maar dit sluit niet uit dat ze in Koksijde mee kan doen voor winst. Al is Denise Betsema een van de grootste zandspecialisten bij de dames. Na een zege in 2019, moest ze vorig jaar alleen haar meerdere erkennen in Annemarie Worst – ook dit jaar present. En ook Ceylin del Carmen Alvarado, de winnares in 2020, houdt wel van het duinenzand.

Ook fijn: wereldkampioene Marianne Vos is terug, na een rustperiode van bijna anderhalve maand. Vos begon meteen na haar wegseizoen te crossen, met wisselend succes. Toch kon de Nederlandse de eerste helft van haar crossseizoen met een knappe zege in Kortrijk afsluiten. Vos is ongetwijfeld de meest frisse renster van allemaal, en met de kampioenschappen in aantocht wordt de achtvoudige wereldkampioene altijd extra gevaarlijk.

De wereldkampioene is er weer bij – foto: Cor Vos

Datzelfde geldt voor Sanne Cant, die in Herentals hervatte en kickt op de zandpassages in de duinen. Natuurlijk mogen we van de Belgische kampioene geen wonderen verwachten, maar met extra frisheid in de benen én op een terrein dat haar goed ligt mag ze aanspraak maken op een mooie ereplaats. Ook Inge van der Heijden, Aniek van Alphen en Yara Kastelijn zijn present.

Favorieten volgens WielerFlits
*** Fem van Empel
** Shirin van Anrooij, Lucinda Brand
* Marianne Vos, Ceylin del Carmen Alvarado, Denise Betsema

Weer en TV

Het belooft een redelijk droge Duinencross te worden, wat goed nieuws is, want op die manier bevatten de zandpassages extra lastigheid. Wel wordt er, zoals wel vaker aan de kust, veel wind verwacht. Meteovista.be spreekt van 5 Beaufort, vanuit het zuiden en zuidwesten. De temperatuur kan oplopen tot 13 graden Celsius.

Sporza op één is vanaf 13.30 uur present voor de live-uitzending van zowel de mannen als vrouwen elite. Eurosport lijkt de voorkeur te geven aan andere sporten.