•

Monte Oropa is om meerdere redenen een heiligdom

Fietstoerisme Tom Dumoulin, Marco Pantani en Egan Bernal; het zijn geen slechte namen om op je erelijst te hebben. De Monte Oropa in Piëmont kan dat zeggen, maar er zijn meer redenen waarom dit een heilige beklimming is.

Il Sacro Monte di Oropa, oftewel de heilige berg van Oropa. Dat is de volledige naam van de bijzondere beklimming vanuit Biella in de uitlopers van de Alpen. De klim maakte meermaals zijn opwachting in de Giro d’Italia en ook al eens in de Gran Piemonte, maar voor de complete geschiedenis moeten we veel verder terug in de tijd.

Het Rooms-Katholieke heiligdom werd aan het begin van de 17^e eeuw aangelegd op de plek waar tot dan toe het heiligdom van de Zwarte maagd Maria van Oropa stond. Dat was één van de oudste heiligdommen in Piemonte en is vernoemd naar een zwart beeld van Maria met haar kind Jezus.

foto: Ties Wijntjes/WielerFlits

Destijds werd een complex van maar liefst 12 kapellen aangelegd, die middels een pad zijn verbonden. In die kapellen worden aan de hand van verschillende scènes het verhaal van Maria haar leven verteld. Tegenwoordig is het nog altijd een drukbezocht heiligdom, al wordt het niet enkel door katholieken graag bezocht.

Want door de jaren heen speelde het ook regelmatig een rol in de Italiaanse wielergeschiedenis. Nog specifieker in de geschiedenis van de Giro d’Italia. Al in 1963 maakte de klim voor het eerst zijn opwachting in La Corsa Rosa. Het was Vito Taccone die als eerste etappewinnaar in de geschiedenisboeken staat, maar vooral latere winnaars zullen goed worden herinnerd.

Marco Pantani is onlosmakelijk verbonden met de klim van Oropa – foto: Cor Vos

Niet enkel vanwege de namen, maar ook door de manier waarop er werd gewonnen. Tot op de dag van vandaag is de naam van Marco Pantani verbonden aan de klim. In de Giro van 1999 was Il Pirata de grote favoriet voor de etappezege op de Monte Oropa, maar begon hij met een achterstand aan de beklimming door een lekke band.

Dat zou hem niet weerhouden van een indrukwekkende krachtsexplosie. Sterker nog, het leek hem te tergen en tot grote hoogte te stuwen. Als een stoomwals reed Pantani de klim op. Laurent Jalabert reed lange tijd op kop, maar wist de werkelijk ontketende Pantani niet voor te blijven. Il Elefantino boekte er zijn tweede van vier ritzeges in die Giro. Een reeks die een week later op de Madonna di Campiglio op opvallende wijze tot einde kwam toen zijn hematocrietwaarde bij een controle boven de toegestane waarde bleek te liggen.

Recenter was het Tom Dumoulin die vriend en vijand verbaasde met een indrukwekkende overwinning op Oropa. Tijdens de veertiende etappe kreeg het peloton een rit van ‘slechts’ 131 kilometer voorgeschoteld met een vlakke openingsfase, gevolgd door de slotklim naar Monte Oropa.

In de roze leiderstrui kreeg hij de nodige aanvallen te verduren van onder meer Ilnur Zakarin en Nairo Quintana. De Vlinder van Maastricht deed wat hij het best kon: een strak tempo rijden. Een voor een haalde hij zijn concurrenten weer bij. Zakarin waagde in de slotkilometer nogmaals een poging weg te rijden bij Dumoulin, maar met een machtige eindsprint verschalkte de Nederlandse Giro-winnaar zijn Russische concurrent. Er waren nog zeven etappes te rijden, maar daar bovenop het heiligdom was duidelijk: Tom Dumoulin is deze Giro de te kloppen man.

Tom Dumoulin wint tijdens de Giro d’Italia van 2017 bovenop de Oropa – foto: Cor Vos

Grillig
De beklimming naar Monte Oropa begint in de buitenwijken van Biella. Men zegt dat alle wegen naar Rome leiden, maar hier lijken alle wegen naar Oropa te leiden, want er kronkelen tientallen weggetjes de berg op. Dé klim – volgens de locals – is die over de Via Eriberto Ramella Germanin en de Via Santuario di Oropa. Een rotonde op loopafstand van de welbekende lokale bierbrouwerij Birreria Menabrea luidt het klimfestijn in, waarna de weg gelijk stevig omhoog begint te lopen.

De eerste kilometers van de klim lopen door de buitenwijken van Biella, waarna je meer en meer de rust treft. De bossen waar je door rijdt verhullen het uitzicht dan nog wat, maar steeds meer krijg je zicht op de agglomeratie van Biella en de uitlopers van de Piëmontese vooralpen.

Santuario di Oropa, Biella, Italy

• Distance: 10.3 km, Elevation: 677 m, Avg. Grade: 7 %

Genieten van dat uitzicht zal er niet altijd bij zijn, want zodra je beter zicht krijgt op de omgeving, begint de weg ook steeds steiler omhoog te lopen. Eerst aan 10%, niet veel later aan 11% en binnen de kortste keren zie je 15% op je fietscomputer staan. Kortstondig, maar enkele stroken van een kilometer aan 10% hakken er behoorlijk in.

Die stukken worden gelukkig afgewisseld met meer aangename passages aan stijgingspercentages van ongeveer 6%. Daar is de klim bijna op zijn mooist; voor je liggen de bergtoppen van de Alpen die hier door een bijzonder microklimaat vaak in nevel zijn gehuld, terwijl je over je schouder het oude centrum van Biella nog net kan zien liggen.

Toch laat het allermooiste deel van de Monte Oropa lang op zich wachten. Een vals platte passage door het bos luidt het slot in, waarna je beloond wordt met een iconische finish. Over kinderkopjes knal je de laatste meters omhoog, récht naar de grootste kapel van het heiligdom toe.

Nog één keer sprinten op de kinderkopjes – net als Dumoulin – en je bereikt het heiligdom – foto: Cor Vos

En die slotstrook is precies wat de helling zo’n bijzonder karakter geeft. Er zijn langere beklimmingen, er zijn hogere beklimmingen en er zijn ook zeker steilere beklimmingen, maar er zijn weinig beklimmingen waar je zo’n unieke finish treft. Neem de geschiedenis in acht en we kunnen met recht stellen: Monte Oropa is een heiligdom voor het katholicisme én de wielersport

Een stevige klim verdient een stevige maaltijd. En op de Monte Oropa kan dat er maar één zijn: Polenta Concia. Dit is een lokale bereiding van Polenta, met daarin Fontina-kaas en een flinke dosis roomboter. Goed om de voorraden weer aan te vullen én om als een baksteen af te kunnen dalen.