maandag 1 januari 2024 om 07:00

Ronde van Lombardije: symbool van vergankelijkheid én herinnering aan onsterfelijkheid

Als het wielerseizoen er bijna op zit, is het tijd voor de Ronde van Lombardije. Maar voordat de gordijnen van het grote koerstheater kunnen sluiten, moet eerst natuurlijk ‘Il Lombardia’ nog verreden worden. Zo gaat het al meer dan honderd jaar. WielerFlits neemt je mee in de geschiedenis van De koers van de vallende bladeren.

De Ronde van Lombardije werd geboren op 12 november 1905. Oorspronkelijk heette ze ‘Milaan-Milaan’, maar vanaf 1907 stond er gewoon Il Lombardia in haar paspoort – de naam waaronder we haar nu nog altijd kennen. Ze was de derde in een gezin van uiteindelijk vijf kinderen, die we pas later als verwanten zouden herkennen en de ‘Monumenten’ gingen noemen. Luik-Bastenaken-Luik (1892) en Parijs-Roubaix (1896) zijn ouder, Milaan-San Remo (1907) en de Ronde van Vlaanderen (1913) jonger.

Hoewel Luik-Bastenaken-Luik en Parijs-Roubaix vanwege hun leeftijd dus eigenlijk de meeste reden hebben om wat weemoedig te worden, is de Ronde van Lombardije de melancholicus van het stel. Sinds jaar en dag is ze het symbool van de vergankelijkheid. Dat heeft natuurlijk alles te maken met het seizoen waarin ze verjaart: de herfst. La corsa delle foglie morte noemen ze haar in Italië, ‘de koers van de dode bladeren’. In het Nederlands wordt eufemistisch van ‘vallende bladeren’ gesproken.

Een typisch herfstbeeld uit de Ronde van Lombardije – foto: Cor Vos

In de jeugdjaren van Il Lombardia vond haar jubileum vaak plaats in november, maar later is de viering langzaam maar zeker een beetje naar voren gehaald. Sinds 1937 vindt ze – enkele uitzonderingsjaren daargelaten – steevast plaats in oktober. Ondanks deze verandering is de Ronde van Lombardije altijd de afsluiter van het wielerjaar gebleven. Natuurlijk, er volgen nadien nog wel wat koersen. Maar de Ronde van Lombardije is de laatste grote krachtmeting, het laatste Monument.

Hoe krijgt een wedstrijd de status van ‘Monument’? Veel factoren spelen daarbij een rol, maar een erelijst vol met grote namen is de eerste en voornaamste voorwaarde. Bij de Ronde van Lombardije zit dat wel goed. Kijken we naar de eerste jaren van de koers, dan zien we na twee Italianen – Giovanni Gerbi en Cesare Brambilla – gelijk diverse grootheden uit het buitenland. Gustave Garrigou (1907), François Faber (1908), Henri Pélissier (1911, 1913 en 1920), Philippe Thys (1917) zijn allen ook Tour de France-winnaars.

In het Interbellum triomferen (op Pélissier na dus) enkel Italianen. De Ronde van Lombardije wordt het terrein van de campionissimi. Costante Girardengo en Gino Bartali zijn beiden drie keer aan het feest, Alfredo Binda is vier keer de beste. Dan is er ene Fausto Coppi, die de koers vijf keer op zijn naam schreef. Hij ging daarmee Binda voorbij wat betreft het aantal zeges in Il Lombardia en is tot op de dag van vandaag recordhouder. Van de actieve renners voert Tadej Pogačar het lijstje aan met drie (opeenvolgende) zeges.

Pogacar bij zijn eerste zege in 2021 – foto: Cor Vos

Bij de tweevoudige winnaars zien we twee Belgen en één Nederlander. Een van de Belgen is uiteraard Eddy Merckx, de ander is – ook niet heel verrassend – Roger De Vlaeminck. En met de Nederlander doelen we vanzelfsprekend op Jo de Roo, die in 1962 en 1963 de gelukkige was. Nou ja, de ‘gelukkige’…? “Ik denk dat ik kwader was dan gelukkig”, zei De Roo in 2005 tegen Jean Nelissen. Terwijl De Roo materiaalpech had, hadden de Italiaanse tifosi titelverdediger en thuisrijder Livio Trapè de Muro di Sormano opgeduwd. Gelukkig kon De Roo terugkeren en zijn concurrent kloppen in de sprint.

Tot slot, mogen ook de andere enkelvoudige winnaars uit de Lage Landen niet ongenoemd blijven: Rik Van Looy (1959), Emile Daems (1960), Herman Van Springel (1968), Jean-Pierre Monseré (1969), Fons De Wolf (1980), Hennie Kuiper (1981) en Bauke Mollema (2019) staan voor eeuwig op de erelijst van de Ronde van Lombardije. Zij zullen sindsdien anders naar de wedstrijd gekeken hebben dan wij, gewone mensen. Voor hen is de koers geen symbool van de vergankelijkheid meer, maar eerder het tegendeel: een herinnering aan hun onsterfelijkheid.