De Amstel Gold Race voor vrouwen is in 2024 toe aan haar tiende editie. De grootste eendagskoers van Nederland pakte reeds in 2001 uit met een wedstrijd voor het internationale vrouwenpeloton. Na drie edities werd de koers echter afgevoerd, om pas in 2017 weer terug te keren. De koers had dus een nog veel rijkere geschiedenis kunnen (en moeten) hebben, maar desondanks is het voor WielerFlits meer dan de moeite waard om in de historie van de koers te duiken.

Over naar het Olympisch Stadion in Amsterdam, voor de Amstel Wielerlunch van het jaar 2000. Een gezellig samenkomen van coureurs, ex-renners en andere prominenten in de malle wielerbiotoop. Denk aan Gerrie Knetemann die onder het systeemplafond aanschuift achter René Pijnen in de rij voor de broodjes, of Theo Middelkamp aan een statafel in een stevige conversatie met Jean Nelissen, ongetwijfeld vergezeld van een alcoholische versnapering. Dat soort werk. Ouwe-jongens-goeie-soep.

Tussen het ophalen van herinneringen en het vullen van ’s renners magen door werd er nog iets moois aangekondigd. We zien een breed lachende Leontien van Moorsel naast Leo van Vliet staan. En reden tot lachen heeft ze, want in haar handen heeft de toprenster de routekaart voor de eerste Amstel Gold Race voor vrouwen in haar handen. Na 35 edities voor mannen mag zij zich ook uitleven in het heuvelland.

Habemus een Amstel Gold Race voor vrouwen! – foto: Cor Vos

Op 28 april 2001 is Van Moorsel natuurlijk een van de favorieten in het Limburgse. Ze maakt zelfs onderdeel uit van een elitegezelschap met landgenotes Mirjam Melchers en Chantal Beltman (gewezen toppers), de ijzersterke Litouwse Diana Žiliūtė en de zeer degelijke Belgische Cindy Pieters. Ze konden hun ontsnapping echter niet tot een goed einde brengen. En dus was het sprinten geblazen op de Maasboulevard. Dat deed ‘Kamikaze’ Debby Mansveld het beste, zij won voor Melchers en Van Moorsel.

Tinus zou de Limburgse heuvelkoers bij haar tweede poging weten te winnen. De vaandeldraagster van het Nederlandse vrouwenwielrennen had veel aan de aanmoedigingen van het dolenthousiaste wielerpubliek: “Ik heb de nodige wedstrijden in mijn leven gewonnen, maar de zege in de Amstel Gold Race draag ik in mijn hart. Het is een zege die ik nooit van mijn leven vergeet. Ik kwam toen solo aan. Al ruim voor de finish reed ik met kippenvel rond. De mensen droegen me gewoonweg naar de eindstreep.”

Uit met de pret
En toch is het na 2003 uit met de pret wat betreft de vrouweneditie van de Amstel Gold Race. Was de tijd er gewoonweg nog niet rijp voor? Of had het te maken met het drama dat zich tijdens die editie in 2003 bijna ontvouwde? Tijdens de koers leken het mannen- en vrouwenpeloton elkaar namelijk te tegen te komen op de Sibbergrubbe. Het tempo in de vrouwenwedstrijd lag lager dan voorzien, terwijl de mannen sneller reden dan in de technische gids was uitgedokterd. Het ging gelukkig net goed, maar Leo van Vliet had het die dag beslist niet te breed: “Dat is het ergste wat een organisator kan overkomen.”

Klare taal.

En dus ging de vrouwenkoers, dat jaar gewonnen door Nicole Cooke, eraan. Doodzonde natuurlijk. We hadden graag gezien dat de wedstrijd een hoop meer historie had gehad. Gelukkig blijft de roep klinken om de Amstel Gold Race voor vrouwen nieuw leven in te blazen. En gelukkig wint ook in dit verhaal de aanhouder.

2016. Een nieuw zaaltje. Niet in het Olympisch Stadion, maar even verderop in Amstelveen. Vlak voor het veelbesproken WK Wielrennen in Doha zien we Van Moorsel en Van Vliet weer naast elkaar staan, ditmaal ieder met een licht alcoholisch zomerbiertje van het sponsorende biermerk in de hand. Samen met Anna van der Breggen en Marianne Vos brengen ze een blijde boodschap: de vrouwenkoers komt terug! “We doen het goed of we doen het niet”, klinkt het.

16 jaar later: zelfde hoofdrolspelers, zelfde boodschap – foto: Cor Vos

Omarmd bij terugkeer
En goed gaat het. Dankzij betere planning is het heden ten dage onmogelijk voor beide wedstrijden om elkaar onderweg te hinderen. De extra koers heeft het organisatiecomité beslist kopzorgen bezorgd, maar de wedstrijd is nu wel echt een volwaardig onderdeel van het AGR-weekend in plaats van een bijnummer omdat het moet. Fans worden sindsdien verblijd met twee topwedstrijden op één dag, wat de feestvreugde alleen maar ten goede komt.

De wedstrijd wordt direct door het peloton omarmd. In 2017 was Anna van der Breggen de gedoodverfde favoriet. En, vrij uniek, ze maakte het helemaal waar. Op de uitloper van de Bemelerberg sprong ze slim en sterk weg uit een groep favorieten. Haar benen gingen vervolgens in standje ‘koffiemolen’, waarmee ze de concurrentie machteloos liet. Het bleek het begin van een legendarische hattrick: later die week reeg ze de Waalse Pijl en de allereerste vrouweneditie van Luik-Bastenaken-Luik ook aan haar zegekar.

Weer een jaar later was Chantal van den Broek-Blaak iedereen te snel en te slim af. Twee achtereenvolgende Nederlandse overwinningen werden net als in 2003 gevolgd door een niet-Nederlandse zege, waardoor er voorzichtig sprake is van een patroon. En wat voor een overwinning, trouwens. Het was een geanimeerde koers in het zuidelijkste deel van Nederland, met Katarzyna Niewiadoma als oververdiende winnares na een fabuleuze explosie op de Cauberg.

In het eerste coronajaar bleek het spijtig genoeg onmogelijk een wedstrijd te organiseren, maar in 2021 was het goddank weer koers in het heuvelland. Om de reeks in stand te houden moest een Nederlandse de opvolgster worden van Katarzyna Niewiadoma. Dankzij Marianne Vos gebeurde dit ook. Een jaar later doorbrak Marta Cavalli de reeks, maar Nederlandse wielerfans kregen een jaar later weer de mogelijkheid om te juichen voor Demi Vollering, aan het begin van haar Ardennenhattrick.

2022. Nieuw zaaltje, wederom zien we Van Vliet en Van Moorsel poseren. En ze zijn niet de enigen die een vaasje van het biermerk vasthouden. Koersliefhebbers herkennen ongetwijfeld ook Anna van der Breggen, toprenster in ruste, en Demi Vollering, de nummer twee van 2021. Helemaal fantastisch: tussen Van Moorsel en Van Vliet in zien we Keetie van Oosten-Hage, groot kampioene uit de pionierstijd, waardoor er sprake is van vier generaties toprensters op een rij. Een geweldig gezicht.

Opnieuw wordt een blijde boodschap verkondigd. Een symbolische ook: het prijzengeld wordt gelijkgetrokken aan de mannenwedstrijd. De winnares ontvangt 16.000 pietermannen, de totale prijzenpot bedraagt 40.000 euro. Dé oplossing bestaat niet, maar op een stap in de goede richting mag best geklonken worden. Van Oosten-Hage, zesvoudig wereldkampioene in de pionierstijd, kon alleen maar vaststellen dat er veel ten goede is veranderd. Van Moorsel verwoordt het als volgt: “Als je ziet waar het vrouwenwielrennen vandaan komt en waar we nu staan, dan is dat echt een wereld van verschil. De ontwikkeling om meer gelijkheid te krijgen in de wielersport heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen.”

Klare taal.

foto: Raymond Kerckhoffs

Erelijst Amstel Gold Race Ladies Edition
2023: Demi Vollering
2022:  Marta Cavalli
2021:  Marianne Vos
2019:  Katarzyna Niewiadoma
2018:  Chantal van den Broek-Blaak
2017:  Anna van der Breggen
2003:  Nicole Cooke
2002: Leontien van Moorsel
2001: Debby Mansveld

In het wielerseizoen 2024 wordt de Amstel Gold Race verreden op zondag 14 april.