Ties Wijntjes

• maandag 14 augustus 2023 om 08:25

Materiaalzone Dit voorjaar lanceerde SRAM een vernieuwde uitgave van hun elektronische Force AXS 12-speed groepset. Verbeterde schakelprestaties, lager gewicht en een vernieuwd uiterlijk waren op papier de verschillen met zijn voorganger. Maar, blijkt dat ook in de praktijk zo te zijn? WielerFlits test de nieuwe SRAM Force AXS.

Toen werd gestart met de ontwikkeling van de nieuwe Force AXS, was het doel duidelijk: de groep moest van hogere kwaliteit worden, maar de prijs mocht niet significant stijgen. Dat vertelt Europees persverantwoordelijke Alvise Rizzi ons. Dat doel leidde tot een hoop kleine wijzigingen, die tezamen een flinke update moesten opleveren.

Te beginnen bij de remgrepen, die enkele ergonomische wijzigingen zijn ondergaan. Zo is de diameter van de remgreep kleiner geworden, door deze zowel iets minder diep als iets minder breed te maken. De schakelknop is daarentegen wat groter geworden. Deze twee wijzigingen zouden er samen voor zorgen dat de remgreep voor mensen met kleine handen beter vast te houden zijn, terwijl de grip er voor mensen met grote handen niet op achteruit gaat.

In feite is de shifter wat meer gaan lijken op die van de Rival groepset, al is de Force-shifter van carbon in plaats van aluminium. Voor de liefhebber is er de mogelijkheid zes draadloze bedieningselementen te verbinden, zoals sprint shifters, een dropper post of schakelknoppen op een tijdritstuur.

De grootste wijziging zien we eigenlijk in de crankset, die nu – net als bij de high-end SRAM Red eTap AXS – een zogenaamd direct mount crankstel is. Dat betekent dat het binnenblad, buitenblad en een eventuele vermogensmeter uit één deel zijn vervaardigd. De kettingbladen zijn dus niet meer met boutjes op een spin van de crank gemonteerd, maar als één geheel op de crank. Dit zou de stijfheid en het gewicht ten goede komen, maar geeft de groepset ook een ander uiterlijk, maar daarover later meer.

De crankset bestaat uit één deel – zelfs de vermogensmeter is geïntegreerd

Een nadeel daaraan is natuurlijk dat de crankset (en dus ook vermogensmeter als je die hebt) in zijn geheel moet vervangen worden als deze versleten is, wat met 865 euro een duur geintje is. Daarnaast kan je niet kiezen voor ‘alternatieve’ vertandingen, maar zit je vast aan de verhoudingen (met een constant verschil van 13 tandjes) die SRAM aanbiedt. De crankset is in drie verhoudingen beschikbaar: 46-33, 48-35 of 50-37.

De groepset is beschikbaar met twee verschillende derailleurs; de reguliere achterderailleur met een korte kooi, of de XPLR (spreek uit als explore) derailleur met een extra lange kooi, voor breder bereik. Die laatste derailleur is ontwikkeld voor het model van de groepset met een enkel voorblad en is geschikt voor cassettes met een grootste kransje van 38 tot en met 44 tandjes. Je raadt het al: dat model is vooral bedoeld voor gravelfietsen.

Batterijprestaties van de groep zijn ongewijzigd en beide derailleurs hebben nog altijd een eigen batterij

Daarnaast zijn er enkele wijzigingen aangebracht aan de derailleurs, met de meest noemenswaardige wijzigingen aan de voorderailleur. Het profiel van de kooi van de achterderailleur is wat gewijzigd. Hij loopt wat spitser toe aan de voor- en achterzijde. Dit zou in combinatie met de geïntegreerde voorbladen ervoor moeten zorgen dat de schakelbeweging aan de voorzijde soepeler verloopt en je beter onder hoge druk kan schakelen.

Wat het meest van allemaal opvalt, is het nieuwe uiterlijk van SRAM Force AXS. Niet geheel verrassend heeft dit wat weg van SRAM Red, door de direct mount crankset. Wel heeft Force een eigen – nieuw – kleurtje gekregen, welke SRAM Unicorn Grey noemt. Fraai zijn ook de parelmoerkleurige details die her en der zijn verwerkt.

Alle wijzigingen bij elkaar genomen zou de groepset 94 à 104 gram lichter moeten zijn dan zijn voorganger, al ligt dan ook net aan de verschillende onderdelen waaruit te kiezen valt.

De parelmoerkleurige details zijn erg fraai

Merkbare verschillen
Dat zijn alle wijzigingen op papier, maar hoe verhouden die zich tot de realiteit? Ook daar valt vooral de vernieuwde crankset op, omdat dit de groepset een behoorlijk anders uiterlijk geeft dan zijn voorganger. Ten positieve welteverstaan, want de groep ziet er een stuk eleganter dan de voorgaande uitgave van Force uit.

Dat is natuurlijk leuk en wel, maar uiteindelijk draait het vooral om de prestaties van de groep op de fiets. Die zijn – net als bij zijn voorganger – erg goed. De verschillende updates die de groep is ondergaan, zijn vrijwel stuk voor stuk te merken – in meer of mindere mate. Wat nog voor het schakelen of remmen opvalt, is dat de groepset als geheel een stukje stiller lijkt te zijn dan de vorige uitgave van Force.

Dat de voorderailleur een stuk beter schakelt dan zijn voorganger deed, is onmiskenbaar. Wanneer je van het binnenblad naar het buitenblad schakelt, gebeurt dit pijlsnel én vrijwel geruisloos. Het is vooral indrukwekkend hoe soepel dit ook blijft gaan als je het vermogen opvoert; ook onder hoog vermogen loopt de schakelbeweging erg soepel.

Van het buitenblad naar het binnenblad schakelen duurt wat langer, maar daar is snelheid al een stuk minder belangrijk én doordat je de ketting eerst van het buitenblad moet ‘afdraaien’ is het logisch dat het wat langer duurt.

Als we op de prestaties van de achterderailleur letten, zijn de verschillen met de voorganger minimaal. Nog altijd schakelt de derailleur strak en springt de ketting werkelijk in één keer van het ene kransje naar het andere kransje. Daar valt ook op dat de schakelbeweging érg stil is; een significant verschil ten opzichte van zijn voorganger.

Er zit wel enige vertraging tussen het drukken op de schakelknop en de verplaatsing van de ketting, maar die vertraging is consistent (misschien een kwart seconde) en daardoor heel voorspelbaar. Toch lijkt hier nog een verbeterpunt van de groep te liggen, want zijn Shimano-tegenhanger (Ultegra Di2) zou hem op het gebied van snelheid nipt verslaan.

De vernieuwde remgrepen zijn een schot in het roos, want je kan de remgrepen op meerdere verschillende manieren comfortabel vasthouden. Wat opvalt is dat de remgrepen nog altijd een relatief grote doorsnee hebben, waardoor je niet zomaar je hele handen er met gemak omheen kan vouwen. Dat leidt overigens niet tot slechte grip op het stuur, want het stugge rubber waaruit de remgrepen zijn vervaardigd zorgt ervoor dat mijn handen nagenoeg niet schuiven op de hendels.

De remprestaties van SRAM Force AXS zijn ongewijzigd vergeleken met zijn voorganger: nog altijd remt Force snel, heel direct en bouw je pijlsnel druk op op de remschijf. De remmen moduleren wat minder dan bij Shimano het geval is, maar of dat al dan niet fijn is, is een kwestie van voorkeur.

Na de nodige testritten kunnen we concluderen dat SRAM heeft gedaan wat het vooraf in gedachten had: de groep is wel degelijk van hogere kwaliteit dan zijn voorganger, zonder significant duurder te worden. Bij dat laatste element moet wel een kanttekening geplaatst worden, doordat de compleet geïntegreerde crankset een duur grapje is – stukken duurder dan de kettingbladen los vervangen.

Desalniettemin levert SRAM Force AXS hoogwaardige schakel- en remprestaties. De vernieuwde looks, het stillere systeem en de fenomenale voorderailleur zijn allemaal merkbare verbeterpunten, waardoor de groep nét weer een stapje dichter bij zijn grote broer RED eTap AXS komt te staan.