Binnen het vrouwenwielrennen is er sprake van onder meer machtsmisbruik en intimidatie. Met dit onthutsende beeld komt De Volkskrant, na gesprekken met enkele ex-rensters. Zo ook met Iris Slappendel, die zich als uitvoerend directeur van vakbond The Cyclists’ Alliance bezighoudt met de veiligheid van rensters en de professionalisering van de sport.

Slappendel weet waarover ze praat. Als renster van het Zwitserse Cervélo-Bigla werd ze het slachtoffer van het schrikbewind van de Duitse teammanager Thomas Campana. Net als haar ploeggenotes Annemiek van Vleuten en Vera Koedooder. Aan het einde van 2014 tekent ze bij de ploeg. Niet lang hierna komt de ware aard van Campana naar boven.

“Rensters mochten geen koolhydraten eten”
“Tijdens dagelijkse meetings werden rensters helemaal de grond ingeboord. Ik had al snel door dat hij grote moeite had met tegenspraak. Je kon niks zeggen, of hij ging uit zijn dak. Hij kon rensters echt intimideren en te kakken zetten”, aldus Slappendel. Het bleef echter niet bij intimidatie. Zo mochten twee 19-jarige rensters geen koolhydraten eten van Campana, omdat ze in zijn ogen te dik waren.

“Ze mochten dan ook alleen water drinken tijdens de training. Na drie dagen was er eentje ziek, en kon ze de rest van het trainingskamp niet meer fietsen. Volgens Campana was zij een slappeling.” En het gaat verder. Zo kregen rensters als straf geen massage na wedstrijden, werden ze een half jaar niet opgesteld en kregen ze niks van het verdiende prijzengeld.

Doorrijden met hersenschudding 
En dan is er nog het verhaal van de Zwitserse Doris Schweizer. De renster komt in de Giro Rosa van 2015 zwaar ten val. Schweizer – die blijkt te kampen met een hersenschudding – klaagt na afloop van de bewuste etappe over hoofdpijn en een wazig zicht. Campana wil echter niks weten van haar klachten, en speelt in op haar schuldgevoel.

Schweizer weet de daaropvolgende etappe – weliswaar zwalkend – uit te rijden, maar stapt opnieuw naar de Duitse teammanager. Die maakt echter grappen over haar situatie. Na een telefoontje van de teamarts wordt ze de volgende dag toch uit koers gehaald. Schweizer kampte nog twee jaar met de naweeën van de hersenschudding.

Rensters van Cervélo-Bigla na afloop van het WK ploegentijdrit in Qatar – foto: Sirotti

Kritiek op UCI: “We zijn totaal niet serieus genomen”
In augustus 2016 raapte Slappendel de moed bijeen om naar de ethische commissie van de UCI te stappen. In een 35 pagina’s tellend dossier – met daarin persoonlijke verklaringen van tien rensters én stafleden van Cervélo-Bigla – werd Campana beschuldigd van onder meer intimidatie, manipulatie, het niet uitbetalen van salaris en prijzengeld en het negeren van medische verklaringen.

Wat bleek echter: alle gebeurtenissen uit de aanklacht vielen onder de oude ethische code van de UCI, waarin teammanagers niet worden genoemd. Hierdoor kon Campana niet aansprakelijk worden gesteld. Uiteindelijk kregen de rensters de officiële uitspraak van de internationale wielerunie nooit te horen. Dit tot ergernis van Slappendel.

“Het was voor ons een enorme stap om zo’n aanklacht in te dienen. We hadden ons helemaal blootgegeven, sommige rensters schaamden zich ervoor. Dit kan toch niet het idee zijn van een ethische commissie?” Voormalig Cervélo-Bigla-collega Carmen Small – tegenwoordig teammanager van Virtu Cycling – vult aan. “We zijn totaal niet serieus genomen.”

De Volkskrant vroeg ook Campana om een reactie. De Duitser ontkent alle beschuldigingen. Hij zegt het juist belangrijk te vinden dat er een omgeving wordt gecreëerd waarin rensters zich goed voelen.